افزایش کارآیی مطالعه
 
20 نکته برای تمرکز حواس در هنگام مطالعه

تمرکز، در لغت به معنی تراکم، فشردگی مجموعه و چکیده و در اصطلاح، یعنی حفظ و نگه داری ، توجه و تمرکز حواس روی موضوعی معین بدون تمرکز، حواس یادگیری، مثمر ثمر نخواهد بود. همه ی افراد توانایی تمرکز دارند؛ چون تمرکز، امری نسبی است و کسی نمی‌تواند ادعا کند که کاملاً حواس پرت است و یا همیشه تمرکز حواس دارد. شاید شما تا به حال خیلی به حواس پرتی فکر کرده باشید و بارها از خود پرسیده باشید که چرا گاهی به هنگام مطالعه، حواس آدم پرت می‌شود؟ ما نمی‌دانیم که شما برای این سؤوال خود چه جوابی پیدا کرده‌اید؛ اما پاسخ صحیح این پرسش را به شما می‌گوییم :
« حواس پرتی ، چیزی نیست جز تمایل ذاتی ذهن به درگیری وفعالیت».
ذهن شما، همواره می‌خواهد درگیر و مشغول باشد؛ بنابراین، اگر از آن چه اکنون انجام می دهید ، در شما درگیری و مشغولیت ذهنی ایجاد کند، فکر شما دیگر احساس نمی‌کند که جای دیگر برود و در آن جا درگیر شود؛ اما اگر در انجام این کار ، درگیری ذهنی ایجاد نشود ، ذهن شما شتابان به جایی می‌رود تا خود را در آنجا مشغول کند و این، همان حواس پرتی است.
ایجاد تمرکز ، اکتسابی است
بیشتر افراد گمان می‌کنند که تمرکز ، یک امر ذاتی و تغییر آن ناممکن است ؛ در حالی که تمرکز، یک امر اکتسابی است و باید هر روز پرورش و جهت داده شود و هرکس ، با هوش عادی خود، می‌تواند به آن دست یابد؛ پس گفتن این جمله که« من ذاتاً آدم حواس پرتی هستم» ،کاملاً غلط است و همین ذهنیت نادرست، باعث می‌شود تا انسان نتواند از تمرکزی عالی برخوردار شود.
منشأ حواس پرتی
حواس پرتی یا منشأ ذهنی و درونی دارد و یا منشأ بیرونی و محیطی.
حواس پرتی درونی و ذهنی، عبارت است از اشکالات فکری انسان و اندیشه‌هایی که موانعی بر سر راه توجه دقیق و مطالعه و تمرکز حواس ایجاد می‌کنند. این موانع، شامل مواردی از قبیل درد، رنج، غم و غصه، نگرانی؛ گرسنگی و تشنگی، سردی و گرمی ، ترس ، خشم، شادی، سر دردو... می‌باشد.
حواس پرتی بیرونی و محیطی، به محیط پیرامون فرد و یا تحریکات غیر عادی که توسط حواس مختلف انسان ایجاد می‌شود ارتباط پیدا می‌کند؛ مانند نور شدید و ضعیف، صداهای ناهنجار، روشن بودن رسانه‌ای صوتی و تصویری و نظایر اینها.
بیشتر حواس پرتی ها علل درونی دارند و به طبیعت فرد، ویژگی ها، حالات روحی و روانی و عادات فردی بستگی دارند. بی شک، حواس پرتی بیرونی، آسان تر از عوامل حواس پرتی درونی برطرف می‌شود. از این رو، می توان بدون توجه به عوامل محیطی، مانند سر و صدای زیاد، شلوغ بودن محیط و حتی داخل سرویس و هنگام مسافرت تمرکز حواس خود را حفظ کرد؛ اما نمی‌توان در حال گرسنگی و یا تشنگی شدید، نگرانی و ناراحتی فکر و اندیشه، با تمرکز مطالعه کرد و یا کار دیگری را با تمرکز انجام داد.
روش های تقویت تمرکز حواس
تمرکز حواس در هنگام مطالعه، کلید اصلی و اساسی درک و فهم مطالب است و کلید اساسی تمرکز حواس ، استفاده از روش هایی است که باعث تقویت و پرورش مهارت های لازم برای این کار است. بنابراین، بدون تمرکز حواس، ممکن است درک و فهم مطلبی که فقط یک ساعت وقت لازم داشته باشد، ساعت ها وقت بگیرد؛ اما به خوبی فهمیده نشود و اثر مثبتی نداشته باشد. از این رو، کاربرد روش ها و فنونی که به خواننده کمک می‌کند تا به هنگام مطالعه، فعال باشد، تمرکز حواس را تقویت و مهارت فرد را در ایجاد تمرکز هنگام مطالعه، افزایش می‌دهد. این روش ها عبارتند از:
1. طرح سؤوال
طرح سؤوال پیش از مطالعه ی دقیق ، فرد را وادار می‌کند تا به طور فعالانه و با تمرکز ، دقت کافی ، انگیزه و علاقه، به مطالعه بپردازد. طرح سؤوال هنگام مطالعه، یکی از روشهایی است که خواننده را فعال و به طور عمیق او را درگیر مطالعه می‌کند و سبب برانگیختن جدیت و تلاش وی به هنگام مطالعه می‌شود. فرد برای یافتن پاسخ سؤوالات خود، بایستی تمرکز حواس خود را حفظ کند؛ زیرا در هنگام مطالعه، نمی‌توان بدون تمرکز، پاسخ سؤوالات را پیدا کرد. بعد از خواندن مطلب وبا طرح سؤوال ، توان میزان فراگیری خود را ارزش یابی کرده ، به نقاط قوت و ضعف خود پی می‌برید. طرح سوال ، سبب ایجاد نظر انتقادی نسبت به مطالب در فرد می‌شود و موجب می‌شود تا خواننده درمطالعات بعدی، برای از بین بردن نقاط ضعف خود، با دقت و تمرکز بیشتری مطالعه کند.
2. تند خوانی
تندخوانی، باعث توجه و تمرکز بیشتر و فهمیدن مطالب و در نتیجه، باعث یادگیری بهتر می‌شود. فکر و ذهن قادر است هزاران کلمه در دقیقه از خود عبور دهد؛ ولی اگر سرعت مطالعه ما پایین باشد ، ذهن ، وقت اضافی می‌آورد و ناچار به این شاخه و آن شاخه می پرد و در نتیجه، حواس پرتی ایجاد می‌شود. مطالعه سریع یا تندخوانی ، فرصت جولان به ذهن نمی‌دهد و سبب برقراری تمرکز حواس هنگام مطالعه می‌شود.
3. خواندن اجمالی
روش خواندن اجمالی، مبتنی بر یک نمونه‌گیری سریع از نکات اساسی و صرف نظر کردن از جزییات . در این روش ، خواننده ، مطالب را سازمان بندی می‌کند و آن گاه هدف از مطالعه خود را مشخص کرده و مقدار زمان مطالعه و میزان دشواری کتاب را تخمین می‌زند و سپس از طریق سؤوال کردن، کنجکاوی، علاقه ، دقت و تمرکزحواس خود را افزایش می‌دهد .
4. جدیت در مطالعه
به محض نشستن پشت میز مطالعه، خواندن را با جدیت شروع کنید؛ زیرا اگر سریع مشغول به کار مطالعه شوید، تمرکز حواس زود به دست می‌آید. این ضرب المثل چینی را به یاد داشته باشید که « فتح ستارگانی که هزاران فرسنگ از ما دور هستند، با برداشتن قدم اول، امکان پذیر است». شک و تردید، موجب حواس پرتی یا ایجاد تخیلات واهی می‌شود. اجازه ندهید چیزی جز مطالعه ذهن شما را مشغول کند. تصمیم بگیرید و مقدار زمانی را برای مطالعه مشخص کنید و خود را به مدت زمانی خاص محدود کنید. در این زمان، از مطالعه دست نکشید و به مطالعه ادامه دهید؛ اما زمان مطالعه را طولانی نکنید. بیهوده وسواس به خرج ندهید و بهانه تراشی نکنید. به خود تلقین کنید که فرد با اراده ای هستید و می‌توانید هر درسی را به خوبی یاد بگیرید. جدی باشید و با علاقه و انگیزه مطالعه کنید تا هنگام مطالعه، دچار حواس پرتی نشوید.
5. استفاده از راهنما به هنگام مطالعه
یکی از شیوه های برقراری تمرکز حواس، استفاده از یک راهنما، چون انگشت سبابه ، مدادو ... به هنگام مطالعه است. زیرا استفاده از یک راهنما هنگام مطالعه، باعث تمرکز حواس بهتر ، عادت به روان خواندن، جلوگیری از برگشت برای دوباره خواندن و اتلاف وقت و جلوگیری از خستگی چشم و ذهن می‌شود.
6. خط کشیدن زیر مطالب مهم
استفاده از این روش، یکی از شایع‌ترین روش هایی است که اغلب دانشجویان از آن استفاده می‌کنند. هنگام مطالعه، با استفاده از یک مداد، مطالب مهم و اساسی را علامت گذاری کنید؛ زیرا برای مشخص نمودن مطالب مهم و اساسی،خط کشیدن زیر آنها لازم است.
7. داشتن علاقه به مطالعه
علاقه به مطالعه، یکی از شرایط اصلی و اساسی ایجاد تمرکز حواس ، هنگام مطالعه است. وقتی خواننده به موضوعی علاقه مند می‌شود، خود به خود بر آن تمرکز می‌کند؛ بیشتر دقت می‌کند و به راحتی مطالب را به حافظه می‌سپارد و بعد هم خیلی راحت آن را به خاطر می‌آورد. سعی کنید با ایجاد انگیزه‌های نیرومند و در نظر گرفتن هدف‌هایی که برایتان مهم و جالب توجه است، نسبت به مطالعه، شوق و علاقه پیدا کنید. موقعیت هایی را که نمی‌توانید در آنها تمرکز حواس داشته باشید، تجزیه و تحلیل کنید؛ احساسات خود را مورد بررسی قرار دهید و بدانید که چه عواملی افکار شما را دگرگون می‌کند . افکار منفی و بیمارگونه را از خود دور کنید و هر موقعیت را تا حدی که می‌توانید، به طور منطقی ، تعبیر و تفسیر کنید.
8. تعیین زمان و مکان مطالعه
یکی از راه های برقراری تمرکز حواس، این است که مطالعه در ساعتی از روز انجام گیرد که برای فرد مناسب تر است؛ اما تخمین مناسب ترین زمان برای مطالعه کاری دشوار است و به عادات فرد بستگی دارد. برخی افراد عادت دارند تا نیمه های شب بیدار بمانند و با استفاده از سکوت و آرامش شبانه ، با خیال راحت و آسوده مطالعه کنند. اما برخی دیگر عادت دارند شب زود بخوابند و صبح زود از خواب بیدار شوند و به مطالعه بپردازند. با این توصیف تعیین زمان و مقدار مطالعه، باعث آگاهی از تمام زمینه مطالعه، برقراری تمرکز، عدم سردرگمی، جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی و فهم بهتر مطالب می‌شود.
9. یاد بگیر که بگویی نه
زمانی که تصمیم گرفتید مطالعه کنید، اما دوستان یا هم اتاقی های شما درخواست می‌کنند که دور هم جمع شوید، هنر گفتن نه را در خود تقویت کنید . اگر این اراده در شما ضعیف است، می‌توانید روی در اتاق مطالعه ی خود بنویسید: لطفاً « مزاحم نشوید». اگر موفق نشدید می‌توانید کارهای دیگری انجام دهید که نشان دهد که شما دوست ندارید که کسی باعث از هم گسیختن افکار شما شود.
10. ترک افکار منفی و داشتن افکار مثبت
مطالعه ی عمیق‌ و یاد گیری ثمر بخش، وقتی حاصل می شود که فرد، تصور مثبتی از خود داشته باشد و به خود اعتماد کند؛ زیرا اعتماد به خود، مهارت و نیرو را افزایش داده، مغز را سالم تر می‌کند . وقتی می‌خواهید کاری انجام دهید، از گفتن کلماتی مانند نمی‌خواهم، نمی دانم و نمی توانم، بپرهیزید و جمله ی « این کار محال است» را از دفتر زندگی خود خط بزنید. ترس ، بدگمانی و بی اراده‌گی را از خود دور کنید و هرگز به خود اجازه ندهید تا هیجانات افکار منفی، شما را در خود غرق سازد. و تمرکز حواس شما را مختل کند. اعتماد به نفس داشته باشید و پیوسته با خود تکرار کنید که قادر به انجام هر کاری هستید و بدین طریق ، تفکر مثبت را در خود پرورش دهید.
قوی بودن اعتماد به نفس ، احساس شعف و شادی را در شما به وجود می‌آورد و در حالت شادمانی ، از تمرکز حواس خوبی برخوردار می‌شوید؛ بهتر فکر می‌کنید؛ بهتر مطالعه می‌کنید و نتیجه، کارتان بهتر می‌شود. « مارگات کوربت» می‌نویسد:« انسان در بحر اندیشه های خوشایند، حافظه‌ای بهتر پیدا می‌کند و ذهن در حالت آرامی قرار می‌گیرد و میل به یادگیری را در خود به وجود می‌آورد». از این رو ، خودپنداری مثبت ، مهم ترین کمک برای تمرکز و یادگیری است. اگر بتوانیم تصورات غلط و منفی را از خود دور و تصورات مثبت را جایگزین کنیم ، می‌توانیم علاقه به مطالعه و یادگیری را در خود ایجاد کنیم.
11. عدم هماهنگی اراده و تخیل خواننده، مانع تمرکز است
اگر تخیل خواننده با اراده اش هم سو نباشد، خواننده نمی‌تواند تمرکز حواس کافی و لازم داشته باشد. در روان شناسی ، ثابت شده است که در این تضاد، قدرت تخیل، قوی تر از قدرت اراده است . وقتی دانشجویی کتابی را باز می‌کند و به مطالعه ی آن اقدام می‌کند،پس از مدت کوتاهی، افکاری به ذهنش خطور می‌کند؛ مثلاً با دوستانش فوتبال بازی کند یا با هم به سینما بروند یا فلان فیلم را تماشا کند . این تخیلات ، باعث می‌شود تا خواننده ، تمرکز خویش را از دست بدهد و سرانجام ازخواندن کتاب منصرف شود. برای غلبه بر این مشکل، خواننده وقتی مایل به مطالعه درباره ی موضوعی خاص باشد، بهتر است خود را در حال و هوای مخصوص آن موضوع قرار دهد؛ مثلاً اگر کتاب شعری می‌خواند، خود را در حال و هوای شاعردر هنگام سرودن یا خواندن شعر قرار دهد و اگر کتاب پزشکی می‌خواند، خود را در حال و هوای پزشک در هنگام معالجه ی بیمار قرار دهد تا از این طریق، خیال و اراده را با هم هماهنگ کند. تا زمانی که آهنگ تخیل و اراده هماهنگ باشند تمرکز حواس حفظ می‌شود.
12. کاستن حواس پرتی های ناشی از شرایط بدنی
خواب نامنظم و فعالیت ها و عادات غذایی نادرست، می توانند از علایم و مشکلات مربوط به تمرکز باشند؛ به عنوان مثال، سنگینی معده و سیری بیش از حد، یکی از زمینه های عدم تمرکز به هنگام مطالعه است. شما باید از خوردن غذاهای پر حجم خودداری کنید؛ زیرا با سرازیر شدن خون به سمت دستگاه گوارش، از بنیه ی حسی و ذهنی شما کاسته می‌شود. هم چنین باید بدانید که صبحانه کافی و مقوی ، نقش مهمی در ایجاد و برقراری تمرکز حواس در طی روز خواهد داشت. در اولین غذای روز، همراه با کربوهیدرات ،پروتیین، نیز میل کنید؛ مثل تخم مرغ ، ماهی، پنیر یا خشکبار. سعی کنید به این ضرب‌المثل عمل کنید: « صبحانه مانند پادشاهان، ناهار را مانند شاهزاده‌ها و شام را مانند فقرا صرف کنید».
13. یادداشت برداری هنگام مطالعه
یادداشت برداری ، نوعی تکرار درست است که هم سبب تمرکز حواس و هم موجب بیشتر به خاطر سپردن مطلب می‌شود. یادداشت برداری خوب، کاری جدی و فعال است که موجب اندیشیدن می‌شود. برای برقراری تمرکز حواس جهت نوشتن، هماهنگی چشم و مغز (به منزله ی نوعی یادگیری تجسمی چند بعدی) عاملی بی نظیر است که تمرکز حواس را تقویت کرده، فهم مطالب و سرعت یادگیری را افزایش می‌دهد.
14. برای تمرکز حواس، به دنبال سکوت مطلق نباشید
یکی از باورهای بسیار نادرست برخی از شما این است که برای تمرکز حواس، باید در سکوت مطلق باشید. واقعیت این است که هر چه محیطی ساکت تر باشد، برای تمرکز حواس بهتر است و ما محیطی را برای مطالعه انتخاب می کنیم که سر و صدای کمتری داشته باشد؛ اما به هیچ عنوان نباید در جست و جوی محیطی باشیم که سکوت مطلق بر آن حکمفرما باشد. بهترین مکان برای مطالعه ، جایی است که سر وصدا در آن از بقیه ی جاهای موجود کمتر باشد؛ مثلاً اکنون می‌خواهید مطالعه کنید و تنها مکانی که در اختیار دارید ، اتاقی است که در آن تلویزیون روشن است؛ مسلماً این محیط، ایده‌آل نیست؛ اما شما در دورترین نقطه ی اتاق از تلویزیون و پشت به آن بنشینید و مطالعه کنید. در این حالت، شما از بهترین شرایط ممکن برای مطالعه استفاده کرده‌اید. مطالعه در جای کاملاً ساکت ، غلط است؛ زیرا اگر شما این گونه به محیط بسیار ساکت عادت کنید، شرطی می‌شوید و فقط در چنین مکان هایی می‌توانید مطالعه کنید و آن وقت در محیط های دیگر، با کوچک ترین سر و صدایی ، تمرکز حواس شما به هم می‌ریزد و ایجاد تمرکز دوباره برایتان بسیار مشکل است.
15. نظم مکانی، تمرکز حواس را تقویت می‌کند
اخیراً ژاپنی ها تحقیقات جالبی را روی یک گروه هزار نفری انجام داده اند. در این تحقیق، کودکان ده ساله‌ای که از بهره ی هوشی، استعداد و توانایی ذهنی نسبتاً یکسانی برخوردار بوده‌اند، هر کدام در محیط متفاوتی از دیگران قرار گرفتند. محیط مطالعه ی نفر اول، بسیار در هم ریخته و شلوغ بود. اتاق نفر دوم ، آشفتگی نسبتاًکمتری داشت و اتاق نفر سوم نسبت به نفر دوم، کمی منظم تر و با وسایل کمتری بود وبه همین ترتیب تا نفر هزارم که اتاق بسیار منظم و مرتبی، با حداقل وسایل داشت؛ کتابهای یکسانی به همه دادند و به هریک ، فرصت مناسبی برای مطالعه در اتاق های مخصوص داده شد. بعد از پایان زمان تحقیق، نتیجه ی تحقیق این گونه بود: میزان مطالعه، بازدهی ، میزان به خاطرسپاری و تمرکز با میزان نظم و ترتیب اتاق ها ، نسبت مستقیم داشت؛ یعنی هر فردی که در اتاقی با اسباب و وسایل کمتر، مرتب تر و منظم تری قرار گرفته بود، بازدهی کمّی و کیفی بیشتری را در مطالعه ی خود نشان می‌داد. «شاکتی کوالن» در کتاب بازتاب های نور، می‌نویسد: « هر وضعیت درونی، انعکاسی بیرونی و محیطی دارد و هر وضعیت محیطی، بازتابی درونی»؛ یعنی وضعیت منظم پیرامون شما، به نظم فکری و درونی شما کمک می‌کند. بنابراین، قبل از مطالعه، دو سه دقیقه هم که شده، به مرتب کردن اتاق یا میز مطالعه ی خود بپردازید و این مسأله را جدی بگیرید.
16. بهره‌برداری از تکنیک « حالا این جا باش »
به احتمال زیاد، این فن ساده و فریبنده، بسیار مؤثر است؛ یعنی هر وقت متوجه می‌شوید که فکرتان از موضع منحرف شده، به خودتان بگویید حالا این جا باش و به آرامی توجه‌تان را به جایی که می‌خواهید، برگردانید؛ برای مثال، شما در کلاس درس هستید و توجه‌تان از سخنان استاد به تکالیفی که دارید یا به قرار ملاقاتتان معطوف می‌شود. در این هنگام، به خودتان چنین بگویید: « حالا این جا باش» و دوباره حواستان را متمرکز کنیدو تمرکزتان را به سخنان استاد برگردانید و تا جایی که ممکن است ، این حالت را حفظ کنید. اگر شما فردی طبیعی باشید، چه بسا این کار را صد بار در هفته انجام دهید؛ اما پس از مدتی، درخواهید یافت که هر روز نسبت به قبل، ، فاصله ی زمانی بین منحرف شدن افکارتان بیشتر می‌شود. بنابراین، صبور باشید و آن را حفظ کنید و ببینید که پیشرفت خواهید کرد.
17. تسلیم حواس پرتی های بیرونی نشوید
وقتی در اتاقی نشسته اید، اگر شخصی در را محکم و با سر و صدا بست، رویتان را به سمت او برنگردانید ؛ بلکه ذهنتان را به آن چیزی که مقابل شماست، متمرکز سازید. این کار را در موقعیت های متعدد، مانند موارد زیر تمرین کنید:
در کلاس های درس بگذارید افراد بیایندو بروند و سرفه کننده؛ بدون این که کوچک ترین نگاهی به آنها بکنید؛گویی آن جا نیستیدو بین خودتان و استاد، تونل برقرار کنید. وقتی با کسی در حال گفت و گو هستید، توجه‌تان را به اومعطوف کنید؛ به صورتش بنگرید و به گفته‌هایش توجه کنید و بقیه دنیا را از ذهنتان بیرون کنید.
18. یادداشت عوامل حواس پرتی
شما اگر حتی بهترین شیوه ی مطالعه را در پیش گرفته باشید . هیچ گاه عوامل حواس پرتی‌تان به صفر نمی‌رسد؛ زیرا ممکن است بعد از مدتی تمرین، حواس پرتی شما تا حد فوق العاده زیادی کم شده باشد؛ اما برخی از اوقات ، افکار دیگری غیر از موضوع مطالعه، به سراغ ذهن شما می‌آید و حواستان را پرت می‌کند. بهترین و مؤثرترین راه برای مقابله با این حواس پرتی باقی مانده، نوشتن آنها بر روی یک برگ کوچک کاغذ و اختصاص دادن زمانی برای فکر کردن درباره ی این مسایل است. اگرشما در اوج مطالعه، ناگهان به خاطر می‌آورید که امشب حتماً باید به دوست خود تلفن بزنید. از این لحظه به بعد، شما هر قدر هم که سعی کنید فکر خود را بر روی مطالعه متمرکز کنید، اندیشه ی تلفن کردن به دوستتان و این که « مبادا فراموش کنم»، ذهن شما را آشفته می‌کند و شما را آزار می دهد. در نتیجه، شما از همان لحظه ، تمرکز حواس خود را از دست می‌دهید؛ اما اگر به محض آن که این اندیشه به ذهن شما راه یافت، آن را بر روی کاغذی بنویسید، دیگر خیالتان راحت می‌شود و می‌توانید به مطالعه ی متمرکز خود ادامه دهید. یادتان باشد که حواس پرتی را نیز مانند نکات مهم کتاب که فرا می‌گیرید و ثبت می‌کنید، باید جایی تخلیه کنید. اگر ننویسید و بگویید باشد برای بعد، توانایی ذهنی خود را کم کرده‌اید. هر چیزی را که در حین مطالعه به خاطرتان می‌آید و عامل مزاحم تلقی می‌شود، گوشه‌ای یادداشت کنید و بار ذهنی مربوط به آن را تخلیه کنید.
19. کنترل صحبت با خود به هنگام مطالعه
خیلی ها نمی‌دانندکه ما به هنگام انجام تکالیف ، به شکل خاموش، با خودمان صحبت می‌کنیم. صحبت با خود، می‌تواند فعالیت ها و رفتارهایی را در ما برانگیزد و ما را مورد تشویق قرار دهد و به سر و سامان دادن آن چه بعد انجام می‌دهیم، کمک کند. ما از طریق صحبت با خود، بر جریان پیشرفت خود نظارت می‌کنیم؛ اما اگر همین گفت و گوی با خویش، بیش از اندازه ارزش‌یابانه یا انتقادی صورت گیرد، بر تمرکز، اثر منفی می‌گذارد. آیا تا به حال تجربه ی نگارش یک مقاله را داشته‌اید که در همان سطر اول آن گیر کرده، ناکام شده باشید؟ در این کار، مقصر اصلی، یک ویراستار درونی بسیار سخت‌گیر بوده است. مقایسه ی توانایی خود با توانایی دیگران و انتظارات غلط در مورد مدت و کیفیت تمرکزی که باید داشته باشید، می‌تواندمسؤول شکل گیری یک گفت و گوی منفی با خویش باشد. با کمی تمرین، شما می‌توانید هر قضیه ی مختل کننده درونی را اداره کنید.
20. انتخاب زمان مناسب
پس از استراحت، به ویژه صبحگاهان ، بهترین حالت تمرکز و ساعات خستگی و کسالت، نامناسب ترین اوقات برای تمرکزند؛ البته هنگام صبح ، لازم است قدری ورزش کنید تا بدن، آمادگی لازم را به دست آورد.
برای مطالعه ی بیشتر، به کتاب‌ها و سایت های زیر مراجعه کنید:
1. دکتر عبدالله خادمی، مطالعه ی روشمند.
2. مجتبی حورایی ، مطالعه ی موفق با تمرکز.
3. www.irib.ir/amozesh
4. www.mashal.org .
سید مهدی موسوی زاده/ماهنامه فرهنگی اجتماعی دانشجویی پرسمان،آبان ماه 1385 ،شماره ی 50 ، صص 36 – 34

موبایل اگر زنگ بخورد توقیف می‌شود
 تلفن‌های همراه دوربین دار برای ما مشکل ایجاد کرده و به عقیده من دانش آموزان در مدرسه نیازی به تلفن همراه ندارند. این را آقای دونویش مدیر دبیرستان مونتو می‌گوید که از دست دانش آموزانش عصبانی است.
او به تازگی با 11 دانش آموز به اتهام ضبط تصاویر غیر اخلاقی برخورد کرده است. اکنون دبیرستان او به به فهرست دبیرستانهایی که استفاده از تلفن‌همراه را در در سر کلاس درس ممنوع کرده‌اند اضافه شده است.
استفاده از تلفن همراه در ایالات متحده نه بر اساس قوانین ایالتی بلکه براساس توافق میان والدین و مدیران مدرسه صورت می‌گیرد. به طور مثال پس از آنکه استفاده از تلفن همراه در مدرسه مونتو ممنوع شد دانش‌آموزان تنها مجازند که در بیرون فضای دبیرستان از تلفن همراه استفاده کنند. این در حالی که والدین دانش‌آموزان می‌خواهند که حتما بچه هایشان از تلفن همراه استفاده کنند تا از حال و روز آنها با خبر باشند.

آیپاد، تلفن همراه و وسایل دیجیتالی ممنوع است
در مدرسه‌ مانتین ویو، مسوولان تصمیم گرفتند آوردن هرگونه ابزارهای دیجیتالی را پس از کشف تقلب دانش‌آموزانی که فرمولهای پایه‌یی را برای ذخیره‌سازی روی دستگاههایشان دانلود می‌کردند، ممنوع سازند.
شانا کمپ، سخنگوی مشاوران مدارس راهنمایی گفت: ما در مدارس خودمان با چنین مواردی کمتر برخورد می‌کنیم اما محدود کردن ابزارهای دیجیتال در مدارس نیز غیرعادی و عجیب است. متاسفانه این ممنوعیت در حال تبدیل شدن به یک روند ملی است و ما امیدواریم هر بخش برای برخورد با این ابزارها، سیاستهای داخلی خودش را داشته باشد که مطمئناً به کاهش مشکلات کمک خواهد کرد.
به گفته‌ کمپ، استفاده از دستگاهها برای تقلب، یک پدیده‌ی کاملاً جدید است و ممکن است برای مدیران و معلمانی که از نسلهای گذشته می‌آیند، برخورد با این موضوع که تکنولوژی چه کمکهای مفیدی می‌تواند به افراد بکند، کمی سخت باشد.
جونیور دامیر، دانش‌آموز ارشد مدرسه‌ مانتین ویو نیز می‌گوید: دانش‌آموزان از آی‌پادهای همخوان با دستگاههای ضبط صوت استفاده می‌کنند و پاسخ تستها را قبلاً ذخیره می‌کنند. بعضی دیگر هم نوشته‌های مهم را روی پخش‌کننده‌های موسیقی ذخیره می‌کنند و آنها را در فایلهای متن شعر یا lyric مخفی می‌کنند. در نتیجه یک فایل صوتی مربوط به موسیقی راک آمریکایی، می‌تواند پاسخی مربوط به سوالهای درس تاریخ در مورد راههای کسب درآمد کنگره‌ آمریکا را داشته باشد!
هنری جونز، معلم یکی از مدارس سنت‌گابریل کالیفرنیا نیز در طول کلاس خود، آی‌پاد دانش‌آموزی را که پاسخ تمامی تستها، نکات کلیدی امتحانات و مفاهیم را در آلبوم موسیقی جوانان خود ذخیره کرده بود، توقیف کرد! مدارس سیاتل و واشنگتن نیز استفاده از این دستگاهها را ممنوع کرده‌اند. البته این اقدامات تنها به آمریکا و انگلیس ختم نمی‌شود. کالج سنت‌ماری در اونتاریوی کانادا نیز استفاده از تلفنهای همراه و دستگاههای پخش دیجیتال را ممنوع کرده است. این در حالی است که حتی در دانشگاه تاسمانی، همه‌ دایره المعارفهای الکترونیک، آی‌پادها و پخش‌کننده‌های موسیقی ممنوع هستند.

راه حلی برای معضل تقلب با تکنولوژی
یک موسسه آموزشی در امریکا دستورالعملی را به مدارس فرستاده که شامل چند راه حل سنتی اما تقریباً کارساز است.
1- از یک امتحان، نسخه های مختلفی سوال طرح کنید. ترتیب سوالات و گزینه ها را به هم بریزید. به راحتی نمی شود شباهتی در این امتحانات یافت،
2- برای هر دانش آموز، یک میز مشخص در نظر بگیرید، دوستان نزدیک را از هم جدا کنید و سعی کنید وجود تلفن همراه در جیب دانش آموزان خاص را حدس بزنید،
3- اگر لازم بود، شخصی اضافی را نیز برای نظارت بر امتحان انتخاب کنید، دانش آموزانی که لباس مخصوص بیسبال می پوشند را هم از امتحانات محروم کنید، به هیچ کس نیز اجازه ندهید در هنگام امتحان از عینک آفتابی استفاده کند، (گفته می شود جاسازی دستگاه های الکترونیکی در لباس های بیسبال، بسیار راحت و عملی است و جیب های متعدد این لباس باعث می شود به بهانه پوشیدن لباس بیسبال، دانش آموزان موبایل ها وMP3Playerهای خود را در آن مخفی کنند.

قوانین شل و سفت کن
بسیاری از مدارس استرالیا قوانین سفت و سختی را برای استفاده از تلفن‌همراه در مدرسه وضع کرده‌اند. مدرسه ویکتوریا همراه آوردن تلفن‌همراه را به داخل کلاس ممنوع اعلام کرده است. اگر معلم در سر کلاس متوجه زنگ تلفن همراه یا صدای دریافت پیامک شود بلافاصله تلفن همراه را توقیف می‌کند. سایر مدارس استرالیا نیز قوانین مشابهی وضع کرده‌اند به طور مثال مدرسه آبردین شعاری را به این مضمون که "اگر زنگ بخورد معلم صاحب می‌شود" در همه کلاسها نصب کرده است تا بدین وسیله استفاده از تلفن‌همراه را در سر کلاسها ممنوع کند.
مارتین دیکسون از سخنگوی مخالفان وزیر آموزش و پروش استرالیا می‌گوید که دولت باید برای همه مدارس قانون یکسانی وضع کند. اما سخنگوی وزیر آموزش و پرورش بران نرس می‌گوید که مدارس معمولا با مشورت با معلمین و اولیا قوانین تلفن‌همراه را وضع می‌کنند و هر مدرسه شرایط خاص خود را دارد.
دبیرستان مری ماک به تازگی قوانین سفت و سخت قدیمی را کمی نرم تر کرده است. پیش از این دانش‌آموزان تنها می‌توانستند 5 دقیقه هنگام نهار تلفن‌های همراه خود را روشن کنند اما اکنون اجازه دارند در سراسر موقعی که مشغول نهار خوردن هستند از تلفن همراه استفاده کنند. مرج چیفری مدیر دبیرستان مری ماک می‌گوید:باید تعادلی را میان زمان آموزش و فراغت دانش‌‌آموزان ایجاد کرد، ضمن آنکه والدین انتظار دارند تا به بچه‌هایشان اجازه دهیم از تلفن‌همراه استفاده کنند. البته بدین طریق دانش‌آموزان آزادی عمل بیشتری دارند و دیگر می‌دانند که در ورود به کلاس باید تلفن‌های همراه خود را خاموش کنند. در صورتی که دانش آموزی در سر کلاس با تلفن‌همراه صحبت کند و یا پیامک ردوبدل کند تلفن همراه ظبط می‌شود و به والدین دانش‌آموز داده می‌شود.

هرجا یک جور، هر کس به طریقی
قوانین مربوط به استفاده از تلفن همراه هر جا به یک صورت است. وزارت آموزش قطر استفاده از تلفن‌های همراه دوربین‌دار توسط دانش آموزان و دانشجویان این کشور را ممنوع اعلام کرده است. دانش‌آموزان و دانشجویان در صورتی مجاز به استفاده از تلفن‌های همراه هستند که در خارج از ساعات درسی از آن استفاده کنند. در اطلاعیه وزارت آموزش قطر آمده است: قانون ممنوعیت استفاده از تلفن‌های همراه دوربین‌دار برای جلوگیری از گرفتن عکس از دانش آموزان و دانشجویان، و احتمال سوءاستفاده از این عکس‌ها است. در صورت سرپیچی افراد از این قانون، متخلفین به مجازات زندان تا یک سال، و جریمه پنج هزار ریال قطری محکوم خواهند شد.
برخی از مدارس انگلیسی درقانونی که هفته گذشته به تصویب رسانند آوردن تلفن های همراه به مدارس را نیز ممنوع اعلام کردند. مدیرمدرسه مونت گومری می گوید: « موبایل های دوبین دار وسیله ای برای ثبت صحنه های زیاد وبه یاد ماندنی هستند. اما ظاهراً بچه ها کاربرد دیگری برای آن پیدا کرده اند: تقلب هنگام امتحان.
اما بسیاری از دانش آموزان این گونه تصمیمات امنیتی خوشنود نیستند، پاول کندل دانش آموز دبیرستان مگنولیا می گوید: « من بدون موبایلم احساس گمشدگی می کنم. همه شماره تلفن های من درگوشی ام هستند. من هیچ وقت حتی به ذهنم هم نرسیده که می شود با موبایل تقلب کرد. درمدرسه هم کسی را ندیده ام که با موبایل تقلب کند. برای تقلب کردن شیوه های قدیمی ساده تری وجود دارد. به نظرم این تصمیم واقعاً احمقانه است.»
بیشتر مدارس منعی برای استفاده دانش آموزان در زنگ تفریح یا در حیاط مدرسه وضع نکرده اند. بدین ترتیب دانش آموز باید از لحظه‌ای که وارد کلاس درس می‌شود تلفن همراه خود را خاموش کند. آنچه مشخص است در هیچ یک از کشورهای جهان قانون یکسانی برای برخورد با دانش آموزانی که از تلفن‌همراه استفاده می‌کنند وجود ندارد. هر مدرسه بنا بر موقعیت خویش با دانش آموزان برخورد می‌کند.
*********************

چرا مضرات موبایل گفته نمی شود؟
متن زیر مصاحبه ای است با آقای علی جاسب، مخترع پارچه ی ضد نفوذ امواج الکترومغناطیسی موبایل در آلمان، که در حال حاضر در ایران می باشد.
خطرات امواج موبایل برای همه یکسان است یا در گروه‌های سنی مختلف، زیان‌های متفاوتی دارد؟
یکی از بدترین چیزها برای جنینی که در شکم مادر است، امواج الکترومغناطیسی موبایل است. بدن جنین هنوز بافت خوب و کاملی را به خود نگرفته و بسیار حساس است. امواج موبایل منجر به کاهش عکس‌العمل مولکولی در بدن جنین می‌شود.
این مسأله باعث ضعیف شدن سیستم‌های مختلف بدن می‌شود که شاید هنگامی که فرزند به دنیا آمد در آن دیده نشود، ولی پس از سال‌ها بیماری‌های مختلفی خود را نشان دهند. در کشورهای سوئیس و اتریش به خانواده‌ها بسیار تأکید شده که بچه‌های زیر 16سال اصلاً با موبایل صحبت نکنند.
چرا؟
شما اگر یک سلول را در نظر بگیرید، دیواره‌ای آن را احاطه کرده است. سلول‌های مغز بچه‌ها هنوز شکل و ساختار محکمی به خود نگرفته‌اند. در واقع تکامل یافته نیستند و دیواره محکمی ندارند. به همین دلیل میزان بیشتری از تشعشعات را از خود عبور می‌دهند که باعث اختلالات عصبی در آن‌ها می‌شود و مسائلی مانند چشم درد و کم‌ اشتهایی در آنها دیده می‌شود.
در کل حدود 58 درصد امواج موبایل‌ها برای کودکان و نوجوانان بیشتر مضر است. علاوه بر آن در برخی کشورهای اروپایی استفاده از موبایل‌ را در فضاهایی که افراد زیادی تجمع کرده‌اند، مانند اتوبوس، صحیح نمی‌دانند، زیرا امواج موبایل تنها به شخص استفاده کننده آسیب نمی‌رساند، بلکه نسبت به میزان فرکانسش افراد را تحت الشعاع قرار می‌دهد.
سئوال من این است که با این همه مضرات چرا تا کنون اطلاع‌رسانی خوبی در مورد زیان‌های موبایل‌ها نشده است؟
این قضیه درست مثل جریان سیگار است. وقتی که کمپانی فیلیپ موریس میلیاردها دلار درآمد از فروش سیگار داشت، اجازه نمی‌داد دانشمندان در این مورد نظر بدهند. حتی اگر به خاطر داشته باشید در سال 1960 ماجرایی برای یک پروفسور که روی سیگار تحقیق می‌کرد رخ داد و او را کشتند.
الان فروش موبایل‌ها در دنیا از پُر درآمدترین کارهاست و حتی بسیاری از مراکز آن‌ها دولتی هستند و کسی دوست ندارد از میزان سودش کاسته شود. پس با وجود آگاهی از مضرات آن، هیچ اطلاع‌رسانی نمی‌کنند. آن‌ها میلیاردها دلار برای راه‌اندازی آنتن‌های BTS خرج کرده‌اند و می‌خواهند سودش را ببرند. اگر بخواهند سیستم‌هایشان را تغییر دهند، باید تریلیون‌ها دلار هزینه کنند. پس راه پر سود برای آن‌ها عدم اطلاع مردم از زیان‌های موبایل است.
یادم هست ما استادی در دانشگاه داشتیم که می‌گفت: نگران ازدیاد جمعیت جهانی نباشید، انسان‌ها خودشان آنقدر چیزهای مضر مانند سیگار، موبایل و ... می‌سازند که خود با دست خود می‌میرند.
گفته می‌شود که در ایران اگر در روی خانه‌ای آنتن‌های BTS را نسب کنند به آن‌ها ماهیانه پول می‌دهند؟! این پول‌ها هیچ گاه جای آن زیان‌ها را نمی‌گیرد و باید تاکید کنم خانه‌هاباید حداقل 50 تا 60 متر از BTSها دور باشند تا امواج به آنها کمتر ضرر بزند.
می‌دانید که بعد از تذکرات بسیار دانشمندان در دنیا در این مورد، در سازمان ملل بخشی به نام ICNRIP تأسیس شد که کارش فقط تحقیقات و کنترل میزان امواج الکترومغناطیسی مضر برای انسان و طبیعت است.
چرا کشورهای اروپایی نسبت به موضوع حساس‌ترند؟
در کشورهای اتریش، آلمان و سوییس تاکنون دانشمندان مقالات بسیاری را ارائه داده‌اند و از دولت خواسته‌اند که به گونه‌ای قانون‌گذاری کند که کمترین میزان زیان به افراد برسد.
چندی پیش از دولت‌هایشان خواستند که از نصب آنتن‌های BTS در نزدیکی مهد کودک‌ها، بیمارستان‌ها یا مکان‌های تفریحی که بیشتر کودکان در آن‌ها رفت و آمد دارند جلوگیری کنند. در نروژ هم آزمایش جالبی انجام شد که نشان داد استفاده از موبایل برای بچه‌ها باعث خستگی، کم خوابی و کم اشتهایی می‌شود.
موبایل تنها در زمان استفاده و صحبت کردن با آن ضرر دارد؟
خیر. حمل کردنش هم ضرر دارد. حتی اگر 30 سانتی متر هم از شما فاصله داشته باشد، امواج الکترومغناطیس حدود 400 هزار Pw/M2 در هر لحظه با بدن اصابت می‌کند.
وقتی که شما با موبایلتان حرکت می‌کنید، جاهایی که آنتن‌ها آنها را کمتر پوشش می‌دهند، گوشی شما سعی بیشتری برای به دست آوردن آنتن می‌کند، در واقع سیگنال‌های بیشتر و قوی‌تری از خود ساطع می‌کند که این موضوع بسیار خطرناک است.
حتی به افرادی که مشکل قلبی دارند سفارش می‌شود که موبایل را دور از خود نگه دارند، در صورتی که بعضی‌ها آن را در جیب بغلشان می‌گذارند.
خانم‌های باردار باید حداقل 2 متر از موبایل دورتر باشند. یکی از نکات جالب این است که زمانی که شما با موبایلتان عکس بفرستید یا همانMMS، هزار برابر خطرش بیشتر است. این موضوع را یک دانشگاه اتریشی اثبات کرده است.
یعنی جاهایی که پوشش آنتن‌ها کمتر می‌شود، امواج خطرناک تری از موبایل ساطع می‌شود؟
بله. جاهایی که پوشش کم است، امواج گوشی بیشتر می‌شود و در جاهایی مانند نزدیک آنتن‌های BTS هم که پوشش خوب است، امواج ساطع شده از طرف آنتن‌ها برای بدن بسیار خطرناک است.
در موقع صحبت کردن با موبایل چطور؟
از هر زمان دیگری برای بدن خطرناک ‌تر است. فرض کنید در اتوبان در حال رانندگی هستید. این امواج همواره در حال کم و زیاد شدن هستند که باعث افزایش میزان برخورد امواج و شدت یافتن آن می‌شود، زیرا در مسیر اتوبان میزان پوشش‌دهی آنتن موبایل یکسان نیست.
استفاده از هندز فری (hands free) نمی‌تواند درصد امواج را کاهش دهد؟
خیر، زیرا هندز فری هم مانند یک آنتن عمل می‌کند و تفاوت خاصی در میزان اصابت امواج با بدن ندارد.
آیا در آلمان تاکنون ارگان‌های دولتی بوده‌اند که نسبت به اختراع شما عکس‌العمل خوبی نشان دهند؟
در آلمان آنقدر از این اختراع استقبال شده که خود من هم باور نمی‌کردم. علاوه بر آلمان، از کشورهای ژاپن، برزیل، سوئیس و اتریش هم پیشنهادات خوبی برای تولید داشتم ولی ایران را بیشتر از تمام دنیا دوست دارم و این کار را در ایران ادامه خواهم داد.

خطرات گوشی های دوربین دار در مدارس
تلفن برای چندمین بار زنگ می زند. مرد با دست هایی لرزان گوشی را برمی دارد.
از پشت خط صدایی می آید که چند روزی است آرامش را از او و خانواده اش گرفته است: «چی شد، 20 میلیون تومان رو حاضر کردی؟» مرد این بار اما نگران تر از قبل با صدایی محزون می گوید:باور کنید ندارم آقا، آخه من 20 میلیون تومانم کجا بود. تو رو خدا بیا و جوانمردی کن و از خیر این کار بگذر. اما فردی که پشت خط است به این سادگی ها کوتاه نمی آید و با صدایی بلند با حالت تهدید می گوید: «همین که گفتم یا تا فردا ظهر 20 میلیون تومان رو حاضر می کنین یا این که ... ضمنا بهتره که پای پلیس به میون نیاد چون اون وقت ... خودتون که می دونید! فقط کافیه تصاویر دخترت رو به چند نفر بلوتوث کنم.» و بعد بدون خداحافظی قطع می کند.
مرد گوشی را که می گذارد به دیوار تکیه می دهد و بعد در حالی که آه بلندی می کشد، می گوید: «خدایا این چه بلایی بود؟»زن هم مثل شوهرش نگران و مضطرب است. چند دقیقه ای که می گذرد مرد رو به دخترش که او هم حسابی نگران است، می گوید: «آخه این چه کاری بود که کردی؟ مگه مدرسه جای این کارهاست. چرا توی مدرسه با دوستات پارتی گرفتین؟ حالا اگر اون نامرد تصاویر رو بلوتوث کنه من چه خاکی به سرم بریزم؟» دختر اما غیر از گریه کردن جواب دیگری ندارد.
فناوری دردسرساز
استفاده از گوشی های تلفن همراه مجهز به دوربین های عکس برداری و فیلم برداری در مدارس دخترانه، به دلیل ناآگاهی برخی از دانش آموزان از مضرات و تبعات استفاده نادرست از آن ها، گاهی اوقات موجب بروز مشکلاتی برای دانش آموزان و خانواده ها شده است.
وسیله ای ارتباطی و مفید که در سایه غفلت والدین، دانش آموزان و متولیان فرهنگ و آموزش رفته رفته به یک وسیله خطرناک تبدیل می شود.برخی از دانش آموزان دختر در مقاطع مختلف تحصیلی با در دست داشتن گوشی های دوربین دار اقدام به عکس برداری یا فیلم برداری از همکلاسی های خود می کنند و بعضا آن را نیز به دیگران بلوتوث می کنند (برای گوشی های دیگران می فرستند).برخی از دانش آموزان نیز هنگام تعمیر گوشی های خودگرفتار عده ای سودجو و فرصت طلب می شوند که با در اختیار داشتن این تصاویر قصد اخاذی از دانش آموز یا خانواده او را دارند.
متأسفانه این ناهنجاری اجتماعی روز به روز در حال افزایش است و اگر فکری جدی برای آن نشود در آینده ای نه چندان دور می تواند گریبانگیر بسیاری از خانواده ها شود.
بخشنامه آموزش و پرورش
شاید به همین دلیل است که وزارت آموزش و پرورش در بخشنامه ای به مدارس سراسر کشور هرگونه استفاده از تلفن همراه را در مدارس ممنوع کرده است.
این وزارت خانه در بخشنامه خود اعلام کرده است: هرگونه استفاده از تلفن همراه در مدارس ممنوع است و دانش آموز حق همراه داشتن موبایل را ندارد.
در این بخشنامه مدیران و مسئولان مدارس موظف به کنترل دانش آموزان هستند و در صورت مشاهده استفاده دانش آموزان از موبایل بایستی گوشی را از دانش آموز بگیرند.
اما سوالی که می توان مطرح کرد این است که آیا به صرف صدور بخشنامه می توان صددرصد این موضوع را کنترل کرد؟
بخشنامه ای که درمان نبود
مدیر یک دبیرستان دخترانه به خراسان می گوید: متأسفانه استفاده از موبایل های دوربین دار تاکنون برای مدرسه مشکلات زیادی ایجاد کرده است به گونه ای که هر از چند گاهی شاهد بروز اتفاقات ناگوار برای دانش آموزان در این رابطه هستیم.
ر-ج می گوید: با وجود بخشنامه وزارت خانه باز هم شاهد ورود این گوشی ها به مدرسه هستیم زیرا ما در مدرسه حق بازرسی کیف دانش آموز را نداریم و طبق بخشنامه فقط اگر آن را در دست دانش آموز مشاهده کردیم می توانیم گوشی را از دانش آموز بگیریم.
وی می افزاید: واقعیت این است که بخشنامه آموزش و پرورش فقط یک وظیفه جدید به انبوه وظایف ما اضافه کرده است و هر روز کارمان این شده که مراقب باشیم تا دانش آموز از گوشی تلفن همراه استفاده نکند مخصوصا گوشی های دوربین دار در صورتی که به نظر من این راه درستی نیست و آموزش و پرورش باید برنامه و سازوکار بهتری ارائه کند.
وی می افزاید: طبق بخشنامه وزارت خانه ما به دانش آموزان گفته ایم که از آوردن موبایل خودداری کنند و اگر موردی ببینیم برخورد می کنیم اما واقعیت این است که ما در تمام ساعاتی که دانش آموز در مدرسه حضور دارد بالای سر او نیستیم و ممکن است دانش آموز در ساعات تفریح همراه با دوستانش مرتکب کار اشتباهی شود، اما مدرسه باید تاوانش را پس بدهد.این مدیر مدرسه می افزاید: به نظر می رسد برای جلوگیری از وقوع هرگونه اتفاق ناگواری در درجه اول باید خانواده ها را نسبت به کارکردهای منفی موبایل های دوربین دار توجیه کرد.
یک مشاور تحصیلی و تربیتی در یکی از دبیرستان های دخترانه نیز به نقش خانواده ها در کنترل هرچه بهتر این نابه هنجاری اجتماعی اشاره می کند و می گوید: این گونه احساس می شود که خانواده ها در این زمینه نقش مهمی دارند و در درجه اول باید سطح آگاهی و توجه خانواده ها را بالا برد.
ن-و می افزاید: واقعیت این است که اگر ما بتوانیم سطح آگاهی خانواده ها را بالا ببریم و آن ها را نسبت به کارکردهای منفی موبایل های دوربین دار آشنا کنیم، مشکل حل می شود اما مشکل این جاست که خانواده ها در جامعه ما با فرهنگ های مختلف زندگی می کنند و توجیه و آموزش آن ها نیازمند یک کار گروهی است.
این مشاور در ادامه می گوید: وقتی هنوز فرهنگ استفاده از گوشی های معمولی برای برخی از افراد جا نیفتاده است، خریدن گوشی دوربین دار برای دانش آموز نوجوانی که هنوز در پی بردن به هویت اجتماعی خودش دچار مشکل است چه معنایی می تواند داشته باشد؟
وی می افزاید: این کار اشتباهی است که برای دانش آموزی که هنوز به طور کامل هویت و شخصیت اجتماعی وی شکل نگرفته است گوشی دوربین دار بخریم.
وطن پرست خاطرنشان می کند: کنترل این ناهنجاری کار سخت و دشواری است و آموزش و پرورش به تنهایی نمی تواند کاری از پیش ببرد.
وی می افزاید: به نظر می رسد مسئله اصلی اعتقادات باشد. به گونه ای که هرچقدر میزان اعتقادات دینی و مذهبی دانش آموز بیشتر باشد به همان میزان تمایل او برای انجام رفتارهای ناشایست و استفاده نادرست از موبایل های دوربین دار کمتر است.
دانش آموزان نیازی به تلفن همراه ندارند
معاون و قائم مقام دفتر بازرسی، ارزیابی عملکرد و پاسخ گویی به شکایات وزارت آموزش و پرورش نیز در این باره به خراسان می گوید: اگرچه موبایل را می توان حتی به عنوان یک رسانه تلقی کرد اما باتوجه به تبعات آن هرگونه استفاده از تلفن همراه در مدارس ممنوع شده است.
وی می افزاید: باتوجه به این بخشنامه اگر اتفاقی بیفتد مدیر مدرسه مقصر است بنابراین مدیران و معاونان مدارس باید دقت بیشتری داشته باشند.
حسینی خاطرنشان می کند: اگر قرار است دانش آموز با خانواده اش صحبت کند می تواند از تلفن مدرسه استفاده کند بنابراین استفاده از موبایل معنایی ندارد.
وی یادآور می شود: کنترل این موضوع جزو وظایف مدیران است و همان گونه که اگر دانش آموزی غیبت یا تأخیر داشته باشد، مدیر مدرسه موظف به پی گیری علت آن است در این باره نیز مدیران موظف به پی گیری و کنترل هستند.

ممنوعیت استفاده از موبایل در مدارس و کلاس های درس و وظایف مدیر و معلمان در برخورد با این مشکل ،
یکی از مشکلات عمده همراه داشتن موبایل حواس پرتی دانش آموز و عدم توجه به کلاس و معلم است
             بر همه واضح است که موبایل یا تلفن همراه یک وسیله سودمند برای ارتباطات مطلوب محسوب می شود و هم می توان از آن استفاده درست داشت هم نادرست به حدی که به اندازه سلاح های گرم می تواند در سطح کلاس و مدرسه خطرناک باشد ،به زودی پیشرفتهای عجیب و غریب دستگاههای موبایل باعث تعجب همگان خواهد شد ، موبایل هایی که بوی بد دهان را به صاحبش هشدار خواهد داد ، یا دستگاههایی که تغییرات مشکل ساز ضربان قلب و حالات اورژانسی را به صاحب موبایل و یا شرکت های بیمه و مراکز اورژانس اطلاع خواهد داد، استفاده از دفترچه تلفن ، حافظه بالا برای ذخیره فایل های فشرده صوتی و تصویری ، ضبط صدا،فیلمبرداری ، عکس برداری و قابلیت های گوناگون برای والدین در کشورهای پیشرفته جهت ردگیری و کنترل فرزندان و نظارت از راه دور و غیره هر شخص را به فکر استفاده از آن می اندازد اما چه نوع استفاده ای ، با چه محتویاتی و چه احتمالاتی برای ناهنجاری و انحراف ؟ در این راستا مطالب متنوع و پیشنهادات مفید به همراه برخی مستندات ارائه می شود ، امید است مورد توجه مدیران ، معلمان ، مربیان پرورشی و والدین قرار گیرد ، به هر حال ، به همراه داشتن موبایل در کلاس درس و مدرسه دارای ضررهایی بیشتر از فواید آن است و حداقل در شرایط فعلی که فرهنگ سازی لازم انجام نشده است ، برای مدارس و والدین به یک بحران تبدیل شده است علی الخصوص وجود بلوتوث ها و پیامک ها و تراک های غیر اخلاقی و یا فیلمبرداری و گرفتن عکس از سایر دانش اموزان و انتشار آن در اینترنت یا از طریق سی دی و بلوتوث ، سوء استفاده های احتمالی دیگران از آنها ، مشکلات زیادی را به وجود آورده است .
              باید گفت ؛ در برخی مدارس ممکن است در این رابطه مشکلی وجود نداشته و یا در برخی شهر ها فرهنگ سازی لازم صورت گرفته باشد و به همراه داشتن آن امری عادی تلقی شود ، مطالب زیر به صورت کلی ارائه شده است و ممکن است به زودی با رواج ام ام اس مجددا" مشکلات جدیدی برای خانواده ها و دانش آموزان و مدارس به وجود آید ... و البته واضح است که نمی توان یک نسخه کامل و بدون نقص را برای تمام مدارس پیچید و برخی مدیران با همکاری کلیه معلمان اقدامات جالبی برای برخورد مناسب با این مسئله اتخاذ کرده اند . اهمیت قضیه به حدی است که در خیلی از کشورها ی توسعه یافته به درخواست مدیران و معلمان خارجی استفاده از موبایل در مدرسه ممنوع شده است و تلاش برای غلبه بر این مشکل مختص کشورمان نیست .
            شیوه های تقلب پیشرفته در مدارس خارجی توسط موبایل و اخلال در امر ارزشیابی ، مدیران را به فکر چاره انداخته است و برخی هم در داخل و خارج کشور ادعا می کنند سیستم مختل کردن ارتباطات موبایل را طراحی کرده و در مدارس ، جلسات ، محیط های حساس ، نظامی و غیره تا شعاع 25 متر کارایی دارد ولی مشکل اصلی مدارس ایران روشن بودن موبایل و صحبت کردن نیست بلکه محتویات آن ، اس ام اس ، تراک های مختلف ، فایل های متنوع که همگی باعث مشغولیات ذهنی دانش آموز و بی اثر کردن فرابند یاد دهی و یادگیری خواهد شد و حتی درگیریهای زیادی برای مدیران ، معلمان و والدین به وجود آورده است که باعث فرسودگی و تهی شدن انرژی آنان خواهد شد . برخی مطالب مفید را ببینید:
 
اقدام هیات دولت در کشور ژاپن برای جلوگیری از استفاده موبایل در مدارس
         به گزارش خبر گزاریAFP از والدین و مدارس ژاپنی خواسته شده تا از کاربرد موبایل برای کودکان جلوگیری نمایند.این تصمیم در روز دوشنبه توسط هیات دولت ژاپن گرفته شده است.آقای وزیر Yasuo Fukuda همچنین اعلام نمود کاربرد موبایل همچنین بروی اخلاقیات کودکان نیز تاثیر سو دارد. ایشان اعلام نموده همه ما باید تلاش کنیم که حتی دانش آموزان دبیرستانی نیز در موقع لزوم از موبایل استفاده کنند.دولت در آینده برنامه جلوگیری خود را ارائه خواهد نمود. یکی از خطرات روز افزون کشور ما زباله های کامپیوتری و کیت های الکتریکی و موبایل های اسقاطی است.متاسفانه این مقوله کمتر مورد توجه قرار دارد.

قانون ممنوعیت استفاده از موبایل در مدارس هند

یک مقام پلیس هند اعلام کرد که نیروهای پلیس برای نظارت بر استفاده دانش آموزان از تلفن همراه و جلوگیری از کاربرد غیراخلاقی موبایل در مدارس این کشور آماده بکار شده اند.
به گزارش گروه ترجمه "موبنا" به نقل از پایگاه اینترنتی "سایفی" ، "کاران سینها" افزود : با تصویب قانون ممنوعیت استفاده از تلفن همراه در مدارس توسط دولت،12 تیم پلیس برای اجرای این طرح تجهیز و آماده شده اند.
وی گفت : پلیس در مورد دستگیری دانش آموزانی که از دوربین های تلفن همراه استفاده غیر مجاز می کنند ،هشدار داده است.
سینها ادامه داد: دولت، قانون ممنوعیت استفاده از تلفن همراه را بدون محدودیت سنی برای دانش آموزان به تصویب رسانده است .
با وجود تصویب این قانون برخی از دانش آموزان فیلم های مستهجن را توسط رایانه دانلود کرده و از طریق تلفن همراه در مدارس پخش می کنند.
به منظور جلوگیری از اشاعه این فیلم ها و اعمال غیر اخلاقی دیگر در محیط های آموزشی، پلیس هند یک اقدام ضربتی را برای کنترل دانش آموزان آغاز کرده است.
تا کنون یکهزار و 673 مورد فیلم های غیر اخلاقی از دانش آمزان ضبط شده است.

انگلستان :
مدیر یک دبیرستان در انگلستان یکی از مشکلات اصلی استفاده از موبایل در مدارس را تقلب و ارسال عکس برگه های امتحانی برای بیرون از جلسه و دریافت پاسخ توسط عکس جوابیه اعلام کرد !

ممنوعیت استفاده از تلفن همراه در مدارس ایران
دبیرکل شورای عالی آموزش و پرورش گفت: "دانش‌آموزان نباید در مدرسه از تلفن همراه استفاده کنند و در صورت همراه داشتن باید به مدیر مدرسه تحویل دهند."

بهرام محمدیان در گفت‌وگو با فارس افزود: در آئین‌نامه اجرایی مدارس نیز آمده است، استفاده از هر وسیله‌ای که باعث اختلال در امر آموزش شود در مدارس ممنوع است. وی اضافه کرد: استفاده از اسباب بازی‌های خاص، قلم و کاغذ و وسایل فانتزی از جمله وسایلی است که همراه داشتن آن توسط دانش‌آموزان در مدارس ممنوع است.

محمدیان اظهار داشت: استفاده از MP3 و MP4 در مدارس در صورتی که برای استفاده آموزشی باشد، مانعی ندارد که این موضوع به تشخیص معلم و مدیر مدرسه بستگی دارد.

وی ادامه داد، آئین‌نامه جدید اجرایی مدارس هم اکنون در کمیسیون اساسنامه و مقررات شورای عالی آموزش و پرورش در دست بررسی است
******************

شنیدن و یادداشت برداری
 
با این که از دانشجویان انتظار می‌رود با توانایی یا دداشت‌برداری خوب پا به دانشگاه گذارند اما همیشه این طورنیست. دبیرستان این توانایی را ایجاد نمی‌کند و بنابراین مهارتهای خوب گوش دادن و یادداشت برداری آنها ضرورتا باید بهتر گردد.
سعی کنید : شنونده فعال و مثبتی باشید.
چگونه؟در ردیف‌های اول بنشینید، نه چیزی بخوانید ونه صحبت کنید. در طی 20 دقیقه دوم (یعنی معمولا زمانی که توجه خودرا از دست می‌دهید)و تا آخرین دقایق، تا زمان ارائه خلاصه یا نتیجه‌گیری توجه ویژه خودرا حفظ کنید.
سعی کنید: یادگیرنده فعال و مثبتی باشید.
چگونه؟با علاقه به مطالب درسی با طرح پرسش‌هایی برای دریافت پاسخ در کلاس شرکت جویید.
شما می‌توانید این کار را با اندیشیدن دربارة موضوع درسی، و پیش‌قدم شدن در ارائه کنفرانس و از قبل خوانی مطالب درسی انجام دهید (اگر حفظ کردن مطالب برای شما دشوار است، مورد اخیر به ویژه برایتان سودمند است.)
سعی کنید: با توجه ویژه به مطالب اصلی، یادداشتهای دقیق بردارید.
چرا؟ممکن است نکته اصلی آن جا باشد،اگرچنین است، آن را یادداشت کنید
افزون بر آن، در پی نکات تأکیدی برآیید؛ یعنی یافتن آن نکات از لا به لای کلام استاد، زبان بدنی یا آنچه در چهره و حرکات دست وبدن او مشهود است ویا زمانی که استاد مطلبی را به دقت ازروی یادداشتهایش برای شما می‌خواند .اگر فکر می کنید نکته اصلی را دریافت نکرده اید، یادداشت‌هایتان را به همکلاس‌هایتان یا استاد نشان دهید.
سعی کنید: به هنگام یادداشت برداری بین مطالب کمی فضای خالی بگذارید.
چرا؟شما باید برای نوشتن مطالب به زبان خودتان و افزودن آن به یادداشت‌هایتان به حد کافی جا داشته باشید. این روش به شما کمک می‌کند تا با یکپارچه کردن مطالب فعلی با آنچه از قبل می‌دانستید، در سطحی ژرفتر مطلب را بیاموزید. همچنین گذاشتن فضای اضافی در یادداشت‌هایتان، یافتن مطالب را به هنگام مطالعه برایتان آسانتر می‌کند.
سعی کنید: در خلال 24 ساعت برای هر کلاس 10 دقیقه یادداشتهای خودرا مرور کنید.
چرا؟زیرا در غیر اینصورت شما 50 تا 80 درصد از مطالب را از دست می‌دهید.
سعی کنید: یادداشت‌های خود را طوری تنظیم کنید تا بتوانید به طور مؤثری مطالعه کنید.
چگونه ؟قسمت وسیعی از حاشیه سمت راست صفحه را خالی بگذارید، این جا جای نوشتن پرسش‌هایی است که به هنگام خواندن برایتان مطرح می‌شود پشت صفحه را خالی بگذارید تا صفحه را به راحتی برگردانید. یادداشت‌ها را بپوشانید یا صفحه را به پشت برگردانید و به پرسش‌هایی که ضمن مطالعه طرح کرده‌اید، پاسخ دهید.

منبع

http://iransco.org/br_shenidan.asp

چگونه کتاب درسی را مطالعه کنیم ؟
 
تحلیل یادگیری یکی از موضوعات اساسی در روانشناسی است. در این نوشتار بدون هیچ توضیح نظری اضافه ، روشی بنام پس خبا ( پ س خ ب ا ) برای خواندن و مطالعه مطالب کتابهای درسی ارائه می گردد که به نظر می رسد شیوه موثری برای بهتر فهمیدن و بهتر حفظ کردن مفاهیم و اطلاعات کلیدی است. نام این روش (PQRST) برگرفته از نخستین حرف نام هریک از مراحل پنجگانه در مطالعه متون است:
پیشخوانی ( Preview )
سئوال کردن ( Question )
خواندن ( Reading )
به خود پس دادن ( Self - recitation )
آزمون ( Test )
دو مرحله اول و آخر ( پیشخوانی - آزمون ) ویژه هر فصل از کتاب هستند ،‌ و سه مرحه میانی (‌ سئوال کردن - خواندن - به خود پس دادن ) اختصاص به هر بخش اصلی از هر فصل دارند.
1- مرحله پ ( پیشخوانی ):
نخست به مرور کلی فصل معینی از کتاب می پردازید تا با موضوعات کلی مورد بحث آشنا شوید . برای این منظور فهرست مطالب فصل را می خوانید . سپس مطالب فصل را مرور می کنید که طی آن ، عناوین بخشهای اصلی و فرعی فصل را مورد توجه قرار می دهید ، و تصاویر و نمودارها را از نظر می گذرانید. مهمترین نکته در مرحله پیشخوانی این است که پس از مرور مطالب فصل ، چکیده اولیه یا پایانی فصل را ( در صورت وجود ) با دقت مطالعه کنید و روی هر یک از نکاتی که در آن آمده تامل کنید . در این مرحله ممکن است ،‌ سئوالهایی به ذهنتان خطور کند که پس از خواندن متن کامل فصل بتوانید به آنها پاسخ دهید. این مرحله ، تصویر کلی از مطالب فصل و سازمان بندی آن به دست می دهد.
2 - مرحله س ( سئوال کردن )
همانطور که قبلا گفته شد مراحل سئوال کردن ،‌ خواندن و به خود پس دادن ، ویژه هر بخش از هر فصل است. فصل های کتاب را یکی یکی در نظر بگیرید. هر سه مرحله سئوال کردن ، خواندن و به خود پس دادن را در مورد هر بخش اعمال کنید و بعد ، به بعدی بپردازید. قبل از مطالعه مطالب هر بخش ، نخست عنوان آن بخش و عنوان های فرعی آن را بخوانید . سپس در حین خواندن مطالب هر بخش ، موضوعات مهم آن را به صورت یک یا چند سئوال در نظر بگیرید که بعدا باید به آنها پاسخ دهید. از خود بپرسید : مولف در این بخش چه مفاهیم مهمی را در نظر داشته است ؟ مقصود از مرحله سئوال کردن نیز همین است.
3 - مرحله خ ( خواندن )
در این مرحله ، مطالب هر بخش از فصل را برای آگاهی از معنی آن با دقت بخوانید و ضمن خواندن ، سعی کنید به سئوالهایی که در مرحله سئوال کردن مطرح شده بود ، پاسخ دهید . در باره مطالبی که می خوانید تامل کنید و بکوشید بین آن مطالب و اطلاعات قبلی خود ارتباط بر قرار کنید . می توانید زیر واژه ها یا عبارات کلیدی خط بکشید . اما میزان آن از 10 تا 15 درصد متن تجاوز نکند. اگر مقصود از خط کشیدن زیر مطالب ، مشخص کردن واژه ها یا عبارات کلیدی برای مرور بعدی باشد ، خط کشدین زیادی زیر مطالب ، مغایر با چنین هدفی است. تا وقتی تمام مطالب بخش معینی را نخوانده اید یا با همه مفاهیم کلیدی آشنا نشده اید و اهمیت نسبی آنها را ارزیابی نکرده اید ، یادداشت بر ندارید. در خاتمه خلاصه فصل را از زبان خودتان نوشته و اشکالات احتمالی را با مرور فصل بر طرف کنید.
4 - مرحله ب ( به خود پس دادن )
پس از خواندن هر بخش ، سعی کنید مفاهیم اصلی را به خاطر آورید و اطلاعات را از حفظ با خود بگوئید . مفاهیم را به زبان خود بازگو کنید و اطلاعات را ترجیحا با صدای بلند ( و اگر تنها نیستید ، زیر لب ) تکرار کنید . مطالبی را که به یاد می آورید با متن کتاب تطبیق دهید تا مطمئن شوید که آنها را کامل و درست حفظ کرده اید. به خود پس دادن مطلب کمک می کند که به کمبود اطلاعات خود پی ببرید و آن را در ذهن خود سازماندهی کنید. پس از آنکه بخشی از فصل را به این شیوه مطالعه کردید ، به بخش بعدی بپردازید و دوباره مراحل سئوال کردن ، خواندن و به خود پس دادن را تکرار کنید.
5 - مرحله آ ( آزمون )
پس از خواندن مطالب فصل باید به آزمون و مرور مطالب بپردازید . با مراجعه به یادداشتهایتان ، ببینید چه مقدار از مفاهیم اصلی را به یاد دارید. سعی کنید بفهمید چه پیوندی بین مطالب مختلف وجود دارد و این مطالب چگونه در فصل ، سازمان بندی شده اند. در مرحله آزمون ممکن است مجبور شوید فصل را ورق بزنید تا صحت مفاهیم و مطالب کلیدی حفظ شده را وارسی کنید در این مرحله باید چکیده فصل را بخوانید و ضمن آن جزئیات مربوط به هر یک از نکات چکیده را در نظر آورید. مرحله آزمون را هرگز به شب امتحان موکول نکنید . نخستین مرور، مطالب فصل باید بلافاصله پس از خواندن انجام شود.
پژوهشها حاکی از آن است که روش پس خبا روش بسیار مفیدی است و مسلما کارآمدتر از روش روخوانی ساده مطالب است . در این روش مخصوصا به خود پس دادن مطالب نقش بسیار مهمی دارد. اختصاص بخش عمده زمان مطالعه به یاد آوری فعال مطالب بهتر از آن است که تمام وقت خود را صرف خواندن و بازخوانی مطلب کنید. بررسیها موید این نکته اند که خواندن چکیده فصل بیش از مطالعه سراسر فصل ، کارآمدی دارد. خواندن چکیده پیش از خواندن فصل ، چشم اندازی کلی از فصل فراهم می کند که خواننده را در سازماندهی مطالب در حین خواندن مطالب فصل یاری می دهد. حتی اگر نخواهید روش پس خبا را به طور کامل دنبال کنید بهتر است از فواید به خود پس دادن مطلب و نیز مطالعه چکیده فصل پیش از خواندن مطالب فصل ، غفلت نورزید.
این نکات را فراموش نکنید.
برای اینکه مطالبی در ذهن بماند باید سازمان بندی شود - با مطالب قبلی پیوند زده شود - تکرار شود ـ به خود پس داده شود - خلاصه بندی و یادداشت گردد. و مجددا یادآوری گردد

خواندن اجمالی
 
روشی برای کشف نکات و مطالب مهم یک کتاب در زمان کوتاه
فصل تابستان، فرصت بسیاری برای شما، به منظور خواندن کتاب های مورد علاقه تان می باشد؛ زیرا شاید در ایام تحصیل، مجال چندانی جهت مطالعه ی کتاب های متفرقه و مورد علاقه تان نداشته باشید؛ اما اکنون که فرصت مناسب و کافی برایتان پیش آمده، چگونه کتاب مورد نظر خود را برای مطالعه انتخاب می‌کنید؟ آیا هر کتابی که به دستتان رسید، بی درنگ از ابتدا تا انتها، آن را می‌خوانید یا این که مانند عده‌ای از دانشجویان که برای خود و وقت خود، ارزش قایلند، سعی می‌کنید ، در یک زمان کوتاه، یک آشنایی کلی با مطالب به دست آورید و آن گاه اگر مایل باشید، شروع به خواندن کنید؟ اگر جزء دسته ی اول هستید و نمی دانید چگونه می توان در زمانی کوتاه، یک آگاهی کلی از مطالب و سازمان کتاب کسب کرد، روشی را که تحت عنوان «خواندن اجمالی» در ذیل آمده است ، با دقت بخوانید:
فواید خواندن اجمالی
الف) کارآمدی بیشتر، از راه تخمین زدن اهمیت مطالب و طرح ریزی یک روش مناسب مطالعه.
ب) بودجه بندی واقعی تر از زمان، از طریق کشف حجم و دشواری مطالب.
ج) افزایش میزان درک مطلب و نگه‌داری آنها در حافظه، از راه کسب یک نظر اجمالی از تمام مطالب، پیش از خواندن جزییات.
د) افزایش میزان دقت و تمرکز حواس، از طریق برانگیختن میزان علاقه.
روش خواندن اجمالی
روش خواندن اجمالی،مبتنی بر یک نمونه‌گیری سریع از نکات اساسی و صرف نظر کردن از جزییات است.در این روش، در جست و جوی نکات کلیدی درباره ی مواد، ساختمان مطالب، نظر و سبک مؤلف باشید. هم چنین برای افزایش میزان علاقه ی خود نسبت به مطالب، به طرح سوؤالاتی در مورد مطالب خواندنی بپردازید.
برای خواندن یک کتاب غیرداستانی با روش اجمالی، نمونه‌گیری‌های زیر را انجام دهید :
عنوان؛ عنوان کتاب با عنوان کتاب های دیگر در این زمینه و با عنوان سایر کتاب های همین مؤلف، چه فرقی دارد؟
مؤلف؛مؤلف کیست؟ تجربیات و سابقه ی کار او چیست؟ آیا وی صلاحیت دارد تا درباره ی عنوانی که انتخاب کرده است، قلم بزند؟
تاریخ انتشار؛کتاب در چه تاریخی منتشر شده است؟ کهنه است یا تازه؟
مقدمه، پیش گفتار و معرفی؛ چرا مؤلف این کتاب را نوشته است؟ کتاب را برای چه کسانی نوشته است؟ آیا او در نوشتن کتاب، تعصب خاصی را دنبال کرده است؟
فهرست مطالب؛ سازمان مطالب کتاب چگونه است؟ آیا بعضی فصل‌های کتاب، از فصل های دیگر ، مهم‌تر است؟ آیا مطالب و فصل‌های کتاب، به دو سه بخش مهم تر، تقسیم‌بندی شده اند؟ اگر نه، آیا شما می‌توانید این مطالب را به دو سه بخش عمده تقسیم کنید؟
ساختمان فصل ها؛آیا در داخل هر فصل، عنوان‌های جداگانه‌ای وجود دارند؟ در پایان هر فصل، خلاصه ی فصل و یا سوؤالات مربوط به فصل، یافت می‌شوند؟
صفحات وتصاویرانتخابی؛مؤلف چه سبکی را در کلمه به کار برده است؟ برای این منظور، از هر پنجاه تا صد صفحه ، یک یا دو صفحه را به طور تصادفی انتخاب کنید و آنها را از نظر بگذرانید. جمله ی اول چند پاراگراف را بخوانید و به تصاویر، نظری بیندازید.
خلاصه‌ها و نتیجه‌گیری‌ها؛ آیا کتاب، یک فصل نتیجه گیری دارد؟ آیا فصل ها، دارای خلاصه یا نتیجه‌گیری هستند؟ اگر کتاب یک فصل نتیجه گیری دارد، ابتدا آن را بخوانید به احتمال زیاد، این فصل، محتوای کتاب را با دقت بیشتری معرفی می‌کند.
پیوست‌ها، فهرست اصطلاحات، مأخذ و مراجع؛ کتاب، شامل کدام یک از اینهاست؟ کدام یک از اینها، به آشنایی بیشتر شما نسبت به کتاب کمک می کند؟
برای خواندن یک فصل با روش اجمالی، نمونه‌گیری‌های زیر را انجام دهید :
عنوان؛عنوان فصل، چه رابطه‌ای با فصل های قبلی و بعدی دارد؟
خلاصه ی فصل و پاراگراف‌های مقدمه؛آیا اینها، مفاهیم اساسی را دربر می‌گیرند؟
خلاصه فصل؛معمولاً محتوای فصل را با دقت بیشتری معرفی می‌کند؛ ابتدا آن را بخوانید.
عنوان‌های کوچک، جملات موضوعی ، حروف کج و حروف زشت؛می‌توان از اینها، مطالب کلی و اساسی فصل را بیرون کشید.
شکل‌ها، نقشه ها، جدول ها ؛آیا اینها، به روشن ساختن مطالب اصلی، نکات مهم و جزییات، کمک می‌کنند؟
توجهات لازم ، هنگام خواندن یک کتاب داستانی با روش اجمالی
1. در خواندن یک نوشته ی ادبی یا یک اثر هنری به طور اجمالی، دو محدودیت زیر وجود دارد.
الف) چون خواندن پایان نوشته‌های ادبی و آثار هنری، اغلب درک خواننده را از مطالب کم و کند و لطف آن را از بین می برد، لازم است در این گونه آثار، تنها به نمونه‌گیری از قسمت های اول اثر بپردازید .
ب) با خواندن اجمالی یک اثر هنری یایک نوشته ی ادبی، نمی ‌توان به مفهوم اصلی آن دست یافت.
2. برای کسب اطلاع در مورد اثر، در صورت موجود بودن، اطلاعات پشت جلد کتاب را بخوانید.
3. می توانید با بررسی سریع چند صفحه یا چند فصل اول کتاب، خود را با مطالب کتاب آشنا سازید و نسبت به آن، بیشتر علاقه‌مند شوید. هم چنین سعی کنید تا نویسنده ی کتاب را بیشتر بشناسید و درباره ی عصری که نویسنده این اثر را نوشته، اطلاعاتی به دست آورید.
4. پس از مطالعه ی فصل اول، صفحه ی اول را دوباره بخوانید. جملات و پاراگراف‌های نخستین، درباره ی جهت گیری، منظور و مفهوم نویسنده، چه اطلاعاتی به دست می‌دهند؟ فصل اول کتاب، معمولاً در برگیرنده ی مضمون‌های اصلی کتاب است.
5. بعد از این که از خواندن اثر فارغ شدید، می‌توانید فصل نخست را بار دیگر بخوانید تا یک نظر در مورد اثر کسب کنید. به این کار، بررسی مجدد می گویند.
فنون تشکیل دهنده ی روش خواندن اجمالی
1. سازمان بندی ابتدایی
پیش از مطالعه ی کتاب به طور کامل، به کشف قسمت های اصلی کتاب که بر اساس آن، مطالب کتاب سازمان یافته‌اند و هم چنین به کشف اندیشه‌های مهم کتاب بپردازید. این کار، مستلزم اندیشیدن یا بر روی کاغذ آوردن یک جمله ی کامل درباره ی عنوان و مقدمه و خلاصه ی هر فصل کتاب است؛ به صورتی که این جمله، مبیّن مغهوم اصلی آن فصل باشد.
2. تعیین هدف مطالعه
معین کنید که هدف شما از مطالعه ی کتاب چیست و با چه دقتی می‌خواهید آن را بخوانید. آیا برای کسب یک برداشت کلی، کتاب را می‌خوانید یا به دنبال جزییات هم هستید؟ برای امتحان مطالعه می‌کنید یا برای رفع نیازهای شغلی یا برای سرگرمی؟
با مشخص کردن هدف مطالعه ی خود، بهتر می توانید روش مناسب مطالعه را برای رسیدن به آن هدف انتخاب کنید. اگر برای کسب اطلاعات کامل و جامع، کتاب را می‌خوانید، سرعت شما باید کمتر از موقعی باشد که به دنبال کسب یک دید کلی از کتاب هستید یابرای سرگرمی آن را مطالعه می کنید. اگر منظورتان یک آشنایی سطحی با کتاب است، استفاده از روش خواندن اجمالی، مناسب‌ترین روش ست.
3. برآورد دشواری مطلب و زمان مطالعه
مقدار زمانی را که برای مطالعه ی کتاب در اختیار دارید و میزان دشواری کتاب را تخمین بزنید. اگر در نظر دارید که از خواندن اجمالی پا فراتر نهید،در بودجه بندی زمان خود دقت کنید. یک تخمین واقع بینانه از زمانی که در اختیار دارید. با توجه به هدف شما از مطالعه ی کتاب و میزان دشواری مطالب، شما را در طرح یک برنامه ی مناسب و کنترل صحیح روش مطالعه، کمک می‌کند.
4. طرح سوؤال
حال که درباره ی کتاب یا یک فصل، اطلاعاتی به دست آوردید، معین کنید که چه اطلاعاتی کم دارید. آیا باید به مطالعه ادامه دهید؟ اگر جواب این سوؤال مثبت است، انتظار دارید از یک خواندن عمیق، چه چیزی عایدتان شود؟ چگونه مؤلف از مقدمه، به نتیجه رسیده است؟ مراحل اساسی کتاب، چه هستند؟ آیا این مراحل، به طور منطقی به هم مربوط می‌باشند و هدف مؤلف چیست؟ آیا مطالب کتاب، با آن چه که شما قبلاً درباره ی موضوع می‌دانستید، موافقت یا مغایرت دارد؟
سوؤالات شما درباره ی کتاب، منی‌توانند کلی یا کاملاً مشخص باشند. طرح این گونه سوؤالات، از طریق ایجاد کنجکاوی، تمرکز حواس و دقت شما را افزایش می‌دهد. رضایت حاصل از پاسخ گویی به سوؤالات، مدت نگه داری مطالب را در حافظه، طولانی می کند. طرح سوؤال، به هنگام مطالعه ی یک کتاب، خواننده ی منفعل را به یک خواننده فعال مبدل می سازد. از طریق طرح سوؤالات، یک گفت و شنود بین شما و مؤلف کتاب، برقرار می شود که کسب لذت شما را از مطالعه ی کتاب افزایش می دهد. سوؤالات ، اغلب به هنگام مطالعه یا پس از پایان مطالعه، به ذهن می‌رسند؛ ولی شما سعی کنید سوؤالات خود را پیش از مطالعه و به هنگام خواندن اجمالی کتاب ، شروع کنید.

منبع:

1. دکتر علی اکبر سیف، روش های یادگیری و مطالعه. نشر دوران.
2. ماهانامه ی فرهنگی اجتماعی دانشجویی پُرسمان،تیرماه 1385،شماره ی 46،صص 28 و 27.
 

خواندن اجمالی
 
روشی برای کشف نکات و مطالب مهم یک کتاب در زمان کوتاه
فصل تابستان، فرصت بسیاری برای شما، به منظور خواندن کتاب های مورد علاقه تان می باشد؛ زیرا شاید در ایام تحصیل، مجال چندانی جهت مطالعه ی کتاب های متفرقه و مورد علاقه تان نداشته باشید؛ اما اکنون که فرصت مناسب و کافی برایتان پیش آمده، چگونه کتاب مورد نظر خود را برای مطالعه انتخاب می‌کنید؟ آیا هر کتابی که به دستتان رسید، بی درنگ از ابتدا تا انتها، آن را می‌خوانید یا این که مانند عده‌ای از دانشجویان که برای خود و وقت خود، ارزش قایلند، سعی می‌کنید ، در یک زمان کوتاه، یک آشنایی کلی با مطالب به دست آورید و آن گاه اگر مایل باشید، شروع به خواندن کنید؟ اگر جزء دسته ی اول هستید و نمی دانید چگونه می توان در زمانی کوتاه، یک آگاهی کلی از مطالب و سازمان کتاب کسب کرد، روشی را که تحت عنوان «خواندن اجمالی» در ذیل آمده است ، با دقت بخوانید:
فواید خواندن اجمالی
الف) کارآمدی بیشتر، از راه تخمین زدن اهمیت مطالب و طرح ریزی یک روش مناسب مطالعه.
ب) بودجه بندی واقعی تر از زمان، از طریق کشف حجم و دشواری مطالب.
ج) افزایش میزان درک مطلب و نگه‌داری آنها در حافظه، از راه کسب یک نظر اجمالی از تمام مطالب، پیش از خواندن جزییات.
د) افزایش میزان دقت و تمرکز حواس، از طریق برانگیختن میزان علاقه.
روش خواندن اجمالی
روش خواندن اجمالی،مبتنی بر یک نمونه‌گیری سریع از نکات اساسی و صرف نظر کردن از جزییات است.در این روش، در جست و جوی نکات کلیدی درباره ی مواد، ساختمان مطالب، نظر و سبک مؤلف باشید. هم چنین برای افزایش میزان علاقه ی خود نسبت به مطالب، به طرح سوؤالاتی در مورد مطالب خواندنی بپردازید.
برای خواندن یک کتاب غیرداستانی با روش اجمالی، نمونه‌گیری‌های زیر را انجام دهید :
عنوان؛ عنوان کتاب با عنوان کتاب های دیگر در این زمینه و با عنوان سایر کتاب های همین مؤلف، چه فرقی دارد؟
مؤلف؛مؤلف کیست؟ تجربیات و سابقه ی کار او چیست؟ آیا وی صلاحیت دارد تا درباره ی عنوانی که انتخاب کرده است، قلم بزند؟
تاریخ انتشار؛کتاب در چه تاریخی منتشر شده است؟ کهنه است یا تازه؟
مقدمه، پیش گفتار و معرفی؛ چرا مؤلف این کتاب را نوشته است؟ کتاب را برای چه کسانی نوشته است؟ آیا او در نوشتن کتاب، تعصب خاصی را دنبال کرده است؟
فهرست مطالب؛ سازمان مطالب کتاب چگونه است؟ آیا بعضی فصل‌های کتاب، از فصل های دیگر ، مهم‌تر است؟ آیا مطالب و فصل‌های کتاب، به دو سه بخش مهم تر، تقسیم‌بندی شده اند؟ اگر نه، آیا شما می‌توانید این مطالب را به دو سه بخش عمده تقسیم کنید؟
ساختمان فصل ها؛آیا در داخل هر فصل، عنوان‌های جداگانه‌ای وجود دارند؟ در پایان هر فصل، خلاصه ی فصل و یا سوؤالات مربوط به فصل، یافت می‌شوند؟
صفحات وتصاویرانتخابی؛مؤلف چه سبکی را در کلمه به کار برده است؟ برای این منظور، از هر پنجاه تا صد صفحه ، یک یا دو صفحه را به طور تصادفی انتخاب کنید و آنها را از نظر بگذرانید. جمله ی اول چند پاراگراف را بخوانید و به تصاویر، نظری بیندازید.
خلاصه‌ها و نتیجه‌گیری‌ها؛ آیا کتاب، یک فصل نتیجه گیری دارد؟ آیا فصل ها، دارای خلاصه یا نتیجه‌گیری هستند؟ اگر کتاب یک فصل نتیجه گیری دارد، ابتدا آن را بخوانید به احتمال زیاد، این فصل، محتوای کتاب را با دقت بیشتری معرفی می‌کند.
پیوست‌ها، فهرست اصطلاحات، مأخذ و مراجع؛ کتاب، شامل کدام یک از اینهاست؟ کدام یک از اینها، به آشنایی بیشتر شما نسبت به کتاب کمک می کند؟
برای خواندن یک فصل با روش اجمالی، نمونه‌گیری‌های زیر را انجام دهید :
عنوان؛عنوان فصل، چه رابطه‌ای با فصل های قبلی و بعدی دارد؟
خلاصه ی فصل و پاراگراف‌های مقدمه؛آیا اینها، مفاهیم اساسی را دربر می‌گیرند؟
خلاصه فصل؛معمولاً محتوای فصل را با دقت بیشتری معرفی می‌کند؛ ابتدا آن را بخوانید.
عنوان‌های کوچک، جملات موضوعی ، حروف کج و حروف زشت؛می‌توان از اینها، مطالب کلی و اساسی فصل را بیرون کشید.
شکل‌ها، نقشه ها، جدول ها ؛آیا اینها، به روشن ساختن مطالب اصلی، نکات مهم و جزییات، کمک می‌کنند؟
توجهات لازم ، هنگام خواندن یک کتاب داستانی با روش اجمالی
1. در خواندن یک نوشته ی ادبی یا یک اثر هنری به طور اجمالی، دو محدودیت زیر وجود دارد.
الف) چون خواندن پایان نوشته‌های ادبی و آثار هنری، اغلب درک خواننده را از مطالب کم و کند و لطف آن را از بین می برد، لازم است در این گونه آثار، تنها به نمونه‌گیری از قسمت های اول اثر بپردازید .
ب) با خواندن اجمالی یک اثر هنری یایک نوشته ی ادبی، نمی ‌توان به مفهوم اصلی آن دست یافت.
2. برای کسب اطلاع در مورد اثر، در صورت موجود بودن، اطلاعات پشت جلد کتاب را بخوانید.
3. می توانید با بررسی سریع چند صفحه یا چند فصل اول کتاب، خود را با مطالب کتاب آشنا سازید و نسبت به آن، بیشتر علاقه‌مند شوید. هم چنین سعی کنید تا نویسنده ی کتاب را بیشتر بشناسید و درباره ی عصری که نویسنده این اثر را نوشته، اطلاعاتی به دست آورید.
4. پس از مطالعه ی فصل اول، صفحه ی اول را دوباره بخوانید. جملات و پاراگراف‌های نخستین، درباره ی جهت گیری، منظور و مفهوم نویسنده، چه اطلاعاتی به دست می‌دهند؟ فصل اول کتاب، معمولاً در برگیرنده ی مضمون‌های اصلی کتاب است.
5. بعد از این که از خواندن اثر فارغ شدید، می‌توانید فصل نخست را بار دیگر بخوانید تا یک نظر در مورد اثر کسب کنید. به این کار، بررسی مجدد می گویند.
فنون تشکیل دهنده ی روش خواندن اجمالی
1. سازمان بندی ابتدایی
پیش از مطالعه ی کتاب به طور کامل، به کشف قسمت های اصلی کتاب که بر اساس آن، مطالب کتاب سازمان یافته‌اند و هم چنین به کشف اندیشه‌های مهم کتاب بپردازید. این کار، مستلزم اندیشیدن یا بر روی کاغذ آوردن یک جمله ی کامل درباره ی عنوان و مقدمه و خلاصه ی هر فصل کتاب است؛ به صورتی که این جمله، مبیّن مغهوم اصلی آن فصل باشد.
2. تعیین هدف مطالعه
معین کنید که هدف شما از مطالعه ی کتاب چیست و با چه دقتی می‌خواهید آن را بخوانید. آیا برای کسب یک برداشت کلی، کتاب را می‌خوانید یا به دنبال جزییات هم هستید؟ برای امتحان مطالعه می‌کنید یا برای رفع نیازهای شغلی یا برای سرگرمی؟
با مشخص کردن هدف مطالعه ی خود، بهتر می توانید روش مناسب مطالعه را برای رسیدن به آن هدف انتخاب کنید. اگر برای کسب اطلاعات کامل و جامع، کتاب را می‌خوانید، سرعت شما باید کمتر از موقعی باشد که به دنبال کسب یک دید کلی از کتاب هستید یابرای سرگرمی آن را مطالعه می کنید. اگر منظورتان یک آشنایی سطحی با کتاب است، استفاده از روش خواندن اجمالی، مناسب‌ترین روش ست.
3. برآورد دشواری مطلب و زمان مطالعه
مقدار زمانی را که برای مطالعه ی کتاب در اختیار دارید و میزان دشواری کتاب را تخمین بزنید. اگر در نظر دارید که از خواندن اجمالی پا فراتر نهید،در بودجه بندی زمان خود دقت کنید. یک تخمین واقع بینانه از زمانی که در اختیار دارید. با توجه به هدف شما از مطالعه ی کتاب و میزان دشواری مطالب، شما را در طرح یک برنامه ی مناسب و کنترل صحیح روش مطالعه، کمک می‌کند.
4. طرح سوؤال
حال که درباره ی کتاب یا یک فصل، اطلاعاتی به دست آوردید، معین کنید که چه اطلاعاتی کم دارید. آیا باید به مطالعه ادامه دهید؟ اگر جواب این سوؤال مثبت است، انتظار دارید از یک خواندن عمیق، چه چیزی عایدتان شود؟ چگونه مؤلف از مقدمه، به نتیجه رسیده است؟ مراحل اساسی کتاب، چه هستند؟ آیا این مراحل، به طور منطقی به هم مربوط می‌باشند و هدف مؤلف چیست؟ آیا مطالب کتاب، با آن چه که شما قبلاً درباره ی موضوع می‌دانستید، موافقت یا مغایرت دارد؟
سوؤالات شما درباره ی کتاب، منی‌توانند کلی یا کاملاً مشخص باشند. طرح این گونه سوؤالات، از طریق ایجاد کنجکاوی، تمرکز حواس و دقت شما را افزایش می‌دهد. رضایت حاصل از پاسخ گویی به سوؤالات، مدت نگه داری مطالب را در حافظه، طولانی می کند. طرح سوؤال، به هنگام مطالعه ی یک کتاب، خواننده ی منفعل را به یک خواننده فعال مبدل می سازد. از طریق طرح سوؤالات، یک گفت و شنود بین شما و مؤلف کتاب، برقرار می شود که کسب لذت شما را از مطالعه ی کتاب افزایش می دهد. سوؤالات ، اغلب به هنگام مطالعه یا پس از پایان مطالعه، به ذهن می‌رسند؛ ولی شما سعی کنید سوؤالات خود را پیش از مطالعه و به هنگام خواندن اجمالی کتاب ، شروع کنید.

منبع:

1. دکتر علی اکبر سیف، روش های یادگیری و مطالعه. نشر دوران.
2. ماهانامه ی فرهنگی اجتماعی دانشجویی پُرسمان،تیرماه 1385،شماره ی 46،صص 28 و 27.
 

غلبه بر موانع تمرکز حواس
 
دلزدگی ، عدم علاقه ، در خواب و خیال رفتن ، و حواسپرتی همگی سبب کاهش تمرکز حواس می شوند . تمرکز حواس کلید کارآمدی در مطالعه است . بدون تمرکز ، مطلب که درک و فهم آن فقط یک ساعت وقت لازم دارد ، ممکن است دو تا چند ساعت وقت بگیرد و هرگز به خوبی فهمیده نشود .
کلید اساسی ایجاد تمرکز حواس ، کاربرد فنونی است که خواننده را در عمل مطالعه فعال می سازد و سبب ایجاد واکنش در حین مطالعه می شود .
این فنون عبارتند از :

سوال کردن خواننده را به سمت نویسنده هدایت می کند . از این طریق خواننده به دنبال چیزی می گردد و به احتمال زیاد آن را به دست می آورد .
استنباط کردن نتیجه بررسی هایی است که خواننده از اندیشه های مورد مطالعه و نتیجه هایی که از آنها می گیرد ، انجام می دهد .
تجسم کردن مستلزم کاربرد حواس خواننده و در نتیجه جان دادن به کلمات نویسنده است .
علامت گذاری و حاشیه نویسی خواننده را وا می دارد تا درباره ساختمان مطالب مورد مطالعه اخذ تصمیم کند .
ربط دادن از خواننده می خواهد تا مطالب و اندیشه های نویسنده را با سایر اطلاعاتی که دارد ربط دهد .
عبارت خوانی به نوع دیگری کمک به تمرکز حواس می کند . از طریق عبارت خوانی خواننده باید با سرعتی که نزدیک به سرعت اندیشیدن اوست ، بخواند . اگر سرعت مطالعه آنقدر کم باشد که ذهن از حالت فعال بودن باز بماند ، احساس دلزدگی ایجاد می شود .

غلبه بر موانع تمرکز حواس
 
دلزدگی ، عدم علاقه ، در خواب و خیال رفتن ، و حواسپرتی همگی سبب کاهش تمرکز حواس می شوند . تمرکز حواس کلید کارآمدی در مطالعه است . بدون تمرکز ، مطلب که درک و فهم آن فقط یک ساعت وقت لازم دارد ، ممکن است دو تا چند ساعت وقت بگیرد و هرگز به خوبی فهمیده نشود .
کلید اساسی ایجاد تمرکز حواس ، کاربرد فنونی است که خواننده را در عمل مطالعه فعال می سازد و سبب ایجاد واکنش در حین مطالعه می شود .
این فنون عبارتند از :

سوال کردن خواننده را به سمت نویسنده هدایت می کند . از این طریق خواننده به دنبال چیزی می گردد و به احتمال زیاد آن را به دست می آورد .
استنباط کردن نتیجه بررسی هایی است که خواننده از اندیشه های مورد مطالعه و نتیجه هایی که از آنها می گیرد ، انجام می دهد .
تجسم کردن مستلزم کاربرد حواس خواننده و در نتیجه جان دادن به کلمات نویسنده است .
علامت گذاری و حاشیه نویسی خواننده را وا می دارد تا درباره ساختمان مطالب مورد مطالعه اخذ تصمیم کند .
ربط دادن از خواننده می خواهد تا مطالب و اندیشه های نویسنده را با سایر اطلاعاتی که دارد ربط دهد .
عبارت خوانی به نوع دیگری کمک به تمرکز حواس می کند . از طریق عبارت خوانی خواننده باید با سرعتی که نزدیک به سرعت اندیشیدن اوست ، بخواند . اگر سرعت مطالعه آنقدر کم باشد که ذهن از حالت فعال بودن باز بماند ، احساس دلزدگی ایجاد می شود .